Als ADR Veiligheidsadviseur monitoren wij voortdurend het gevaarlijke stoffen nieuws. En dan komt er soms een melding binnen wat de aandacht trekt. Zo vond er afgelopen vrijdag vrijdagavond 4 juli 2025 een ernstig incident plaats op het terrein van de FrieslandCampina-fabriek aan de Oude Needseweg in Borculo. Een chemische reactie tussen salpeterzuur en zoutzuur in een vrachtwagen leidde tot een explosie en de vorming van oranje rookwolken, die giftige stoffen bevatten. Niemand raakte gewond, en de situatie werd rond 01.00 uur onder controle gebracht, meldt de Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. De politie heeft een onderzoek ingesteld naar de oorzaak van het incident.
Het incident werd rond 21.15 uur gemeld. Door een nog onbekende oorzaak vond een chemische reactie plaats in een vrachtwagen, wat resulteerde in een explosie. Een grote silo werd de lucht in geslingerd en landde in een weiland aan de overkant van de provinciale weg N315, zo blijkt uit amateurbeelden. Omwonenden, zoals Hans Roerdink, die achter de fabriek woont, zagen oranje rook en hoorden een luide knal: „Ik zag de silo als een raket over de bomen vliegen.” Dries Cool, een chauffeur op het industrieterrein, bevestigde: „Het stonk enorm, en die explosie was indrukwekkend.”De brandweer schaalde op naar GRIP 2 vanwege de onduidelijke gevolgen. Metingen toonden aan dat de oranje rook giftige stoffen bevatte, maar deze verdampten snel in de lucht en bereikten de grond niet. Rond 01.00 uur meldde de veiligheidsregio dat de wolk volledig was opgelost. De fabriek werd uit voorzorg ontruimd, en toegangswegen werden afgezet.Om 22.00 uur werd een NL-Alert verstuurd, waarin omwonenden werd geadviseerd ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te schakelen. Deze waarschuwing bleef enige tijd van kracht, afhankelijk van verdere metingen door de brandweer. De hulpdiensten rukten massaal uit om de situatie te beheersen en mogelijke risico’s te onderzoeken. Burgemeester Joost van Oostrum van Berkelland meldde dat de situatie „volledig onder controle” was en dat de oorzaak „zorgvuldig” wordt onderzocht.
Uw ADR Veiligheidsadviseur onderzoekt
De politie heeft het fabrieksterrein afgezet als plaats delict en onderzoekt alle mogelijke scenario’s, waaronder opzet of een menselijke fout. Salpeterzuur en zoutzuur, de betrokken stoffen, worden bij FrieslandCampina gebruikt voor het reinigen van installaties. Hoe deze stoffen met elkaar in contact kwamen, is nog onduidelijk.
Analyse van salpeterzuur en zoutzuur
Salpeterzuur (HNO₃)
- Eigenschappen: Salpeterzuur is een sterk bijtend zuur met een scherpe, penetrante geur. Het is een krachtige oxidator en kan heftig reageren met veel stoffen, waaronder metalen, organische verbindingen en andere zuren.
- Gezondheidsrisico’s: Inademing van dampen kan leiden tot irritatie van de luchtwegen, hoesten en ademhalingsproblemen. Contact met de huid of ogen veroorzaakt ernstige brandwonden of blijvend oogletsel. Langdurige blootstelling aan lage concentraties kan chronische ademhalingsproblemen veroorzaken.
- Milieurisico’s: Bij een lekkage kan salpeterzuur bodem- en waterverontreiniging veroorzaken. In de lucht kan het bijdragen aan zure regen.
- Gevaar in dit incident: De oranje rook wijst waarschijnlijk op de vorming van stikstofdioxiden (NO₂), een giftig gas dat ontstaat bij reacties met salpeterzuur. Dit gas is schadelijk bij inademing en kan longoedeem veroorzaken.
Zoutzuur (HCl)
- Eigenschappen: Zoutzuur is een sterk bijtend zuur met een scherpe, prikkelende geur. Het is minder reactief dan salpeterzuur, maar kan nog steeds gevaarlijke reacties aangaan, vooral met basen of oxiderende stoffen.
- Gezondheidsrisico’s: Inademing van zoutzuurdampen irriteert de luchtwegen en kan leiden tot hoesten, benauwdheid en in ernstige gevallen longoedeem. Huidcontact veroorzaakt brandwonden, en oogcontact kan leiden tot blijvende schade.
- Milieurisico’s: Zoutzuur kan bij lozing in het milieu de pH van water en bodem verstoren, wat schadelijk is voor flora en fauna.
- Gevaar in dit incident: De combinatie van zoutzuur en salpeterzuur kan leiden tot de vorming van chloorgas (Cl₂) of andere giftige verbindingen, afhankelijk van de omstandigheden. Chloorgas is extreem schadelijk en kan ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken.
Gecombineerde risico’s
De reactie tussen salpeterzuur en zoutzuur is ongebruikelijk, omdat beide zuren sterk zijn en niet direct een explosieve reactie veroorzaken. Echter, in aanwezigheid van andere stoffen (bijvoorbeeld metalen of organisch materiaal in de vrachtwagen) kunnen complexe reacties optreden, zoals de vorming van stikstofdioxiden, chloorgas of nitrosylchloride (NOCl), allemaal zeer giftig. De explosie wijst mogelijk op een secundaire reactie, bijvoorbeeld met brandbare stoffen of gassen die bij de reactie vrijkwamen. Het feit dat de dampen snel verdampten, verkleinde de directe impact op de omgeving, maar de stank en irritatie die omwonenden meldden, bevestigen de aanwezigheid van schadelijke gassen.ConclusieHet incident bij FrieslandCampina in Borculo toont de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen zoals salpeterzuur en zoutzuur. Hoewel er geen gewonden vielen en de gifwolk geen blijvende milieuschade veroorzaakte, onderstreept dit ongeval het belang van strikte veiligheidsprotocollen bij opslag, transport en gebruik van chemicaliën. Het politieonderzoek zal moeten uitwijzen of menselijke fouten, technische gebreken of andere factoren een rol speelden. Tot die tijd blijft de omgeving alert, en wordt het NL-Alert gehandhaafd totdat alle risico’s zijn uitgesloten.
Op zoek naar een ADR Veiligheidsadviseur?
by 